Staan de robots al voor de deur van jouw onderneming?

Wie op deze manier naar robotisering kijkt mist een belangrijk aspect; namelijk dat robotisering op dit moment met name bestaat uit automatisering met behulp van software. Voor ondernemers die willen bepalen hoe relevant robots nu en in de nabije toekomst zijn voor hun business, is het belangrijk om dit onderscheid te maken. 

Fysieke robots

Laten we eerst eens inzoomen op de robots in de klassieke zin van het woord; fysieke robots die in meer of mindere mate lijken op mensen. 

Hoewel het steeds beter lukt om robots te ontwikkelen die eruitzien als mensen, is dit niet noodzakelijkerwijs de meest relevante tak van sport - nog niet, althans. 

De fysieke robots die op dit moment op grote schaal worden toegepast, zijn terug te vinden in onder meer de productie- en onderhoudssector. Denk aan robotarmen die zware voorwerpen kunnen optillen in de fabriekshal of drone-bots die onderhoud kunnen plegen in een elektriciteitsmast. Wat deze gemeen hebben, is dat ze geen last hebben van de fysieke beperkingen van de mens, zoals onze gelimiteerde spierkracht, of het simpele feit dat we niet kunnen vliegen of 24 uur per dag non-stop kunnen werken.

Je zou dus kunnen zeggen dat fysieke robots op dit moment vooral nog de ongeschoolde, zware arbeid voor ons opknappen - of het nu gaat om straten leggen, metselwerk of zwaar tilwerk. In sommige gevallen verrichten ze al complexere taken, zoals chirurgisch werk. Experts zijn het er wel over eens dat robots de komende jaren eerst de meer repetitieve taken van ons overnemen en daarna is geschoolde arbeid. Een goed voorbeeld is te vinden in het magazijn; het simpele orders picken wordt al langer uitgevoerd door bots, maar nu zijn ze ook in staat om intelligent picking op zich te nemen. 

Softwarebots

Voor robots die in feite bestaan uit software, geldt hetzelfde. Voor alle klussen die een bot efficiënter en effectiever kan uitvoeren dan mensen, is de business case al snel gemaakt. Software kan bijvoorbeeld grote hoeveelheden patiëntendossiers sneller en nauwkeuriger doornemen dan mensen en helpt daarmee huisartsen om een diagnose te stellen; de data worden uit de systemen gehaald, de arts maakt uiteindelijk de beslissing en een behandelplan. Dat geldt ook voor advocaten, die software kunnen gebruiken om jurisprudentie te doorzoeken om waardevolle informatie over hun zaak naar boven te halen.

Maar ook binnen finance zorgt robotisering ervoor dat simpele handelingen kunnen worden uitgevoerd door computers - denk bijvoorbeeld aan het automatisch goedkeuren en verwerken van facturen. Dat is echter nog maar het begin. Als we een bot kunnen leren om facturen te verwerken, dan is de stap niet zo heel groot meer om via machine learning software de regels van dit soort financiële processen te leren doorgronden. Dat zorgt ervoor dat softwarebots redelijk autonoom kunnen werken; er komen pas weer mensen aan te pas als er uitzonderingen voorkomen die de robot niet kan beoordelen. 

Wanneer wel en niet?

Als er één vraag is waar op dit moment veel over wordt gespeculeerd, dan is het wel welke banen er wel of niet zullen worden overgenomen door bots. Er is weinig fantasie voor nodig om te bedenken dat uiteindelijk het overgrote deel van het mensenwerk kan worden uitgevoerd door robots. Als ondernemer heb je daar nu echter weinig aan; het is op dit moment vooral interessant om te kijken naar de korte en de middellange termijn impact.
​
De komende jaren zullen naar verwachting vooral de taken worden gerobotiseerd waarin mensen de grootste bottleneck zijn. Alles waar we relatief lang over doen, het denkvermogen niet voor hebben of te gevaarlijk (of saai) vinden staat op de nominatielijst. 

Ga maar na: het doorspitten van medische en juridische dossiers wordt nu langzaam maar zeker overgenomen door softwarebots, omdat ze inmiddels zo goed zijn in het herkennen en analyseren van tekst dat ze binnen een paar minuten het werk kunnen doen waar mensen uren of zelfs dagen aan moeten besteden. Ze kunnen steeds beter grote hoeveelheden data in korte tijd analyseren en daar hun beslissingen op baseren. 

Hetzelfde geldt voor de boekhouding; dit is typisch een vakgebied met veel structuur en regels, waarin taken kunnen worden gestandaardiseerd en geharmoniseerd. Waar het een paar jaar geleden nog slimmer was om mensen facturen te laten controleren en inboeken, is software inmiddels zo slim dat deze taak eenvoudig kan worden geautomatiseerd. 

Vier vragen

Voordat je als ondernemer investeert in robottechnologie, is het verstandig om de volgende vier vragen te beantwoorden.

1. Wat is je behoefte? Robotisering omwille van de technologie is nooit een goed idee. Er moet wel een duidelijk voordeel zitten aan het inzetten van robots; bijvoorbeeld omdat het werk te zwaar is voor mensen, te saai en repetitief, of omdat machines de taak efficiënter of kwalitatief beter kunnen uitvoeren.

2. Waar begin je? Breng processen in kaart en ontdek waar grote hoeveelheden repetitieve standaard handelingen verscholen liggen.

3. Wat kost het? Hier komt de business case om de hoek kijken: hoe rechtvaardig je de investering? Wanneer heeft een robot zichzelf terugverdiend? Hoe houd je in de business case rekening met verborgen kosten, zoals werkeloosheid en omscholing?

4. Wie is verantwoordelijk? Het op de juiste manier implementeren en onderhouden van bots is een taak die niet kan worden onderschat. Maak heldere afspraken over de verantwoordelijkheid van die taak - ligt die bij de afdeling zelf, of IT?

5. Bedenk dat robotisering niet alleen een kwestie van technologische ontwikkeling is. Het succesvol implementeren heeft ook een groot sociaal en bedrijfscultuur aspect. Daarnaast betekent het werk laten uitvoeren door robots, dat je ook moet nadenken over hoe je werknemers gaat inzetten wanneer een deel van hun handelingen over genomen gaat worden.

Wat blijft er voor mensen over?

Voor nu geldt dat je als ondernemer vooral moet kijken naar taken waar mensen het grootste knelpunt zijn. Als dat zo is, dan is de volgende stap al gauw gemaakt, en dat is het bouwen van een business case. Hoe effectiever en efficiënter robots worden, des te eerder die business case gemaakt is. En maak je deze case niet voor jouw bedrijf, dan is er altijd een concullega die er al wel mee bezig is voor zijn bedrijf, om op deze wijze uiteindelijk een voorsprong te nemen. 

Het is dus niet de vraag ‘of’, maar meer ‘wanneer’. Stof tot nadenken dus.