Opticiens over op open source branchesoftware

De eerste kennismaking van Het Centrop, een inkoopvereniging van onafhankelijke opticiens in Nederland, met open source software dateert van begin mei 2004. Toenmalig directeur Kees Peters raakte in gesprek met Syntens-adviseur Carlos Silva dos Santos, en die wees hem op de mogelijkheden van het programma OASE (Open Aanbod Software Expertise). Het resulteerde in OS Optiek, een softwarepakket dat voorziet in zaken als uitgebreide klantgegevens, een agenda n een koppeling met leveranciers. Na een aarzelende start staat het programma nu aardig op de rails, zo vindt Roy Aandekerk, directeur van de inkooporganisatie. "We zijn op de goede weg."

Langs elkaar
Het bedenken en ontwikkelen van software is n, maar het uitrollen en vermarkten daarvan is een ander verhaal. Roy Aandekerk, sinds 1 januari van dit jaar directeur van de inkooporganisatie Het Centrop, kan erover mee praten. Aandekerk, eerder werkzaam bij Carl Zeiss, een van de toonaangevende concerns op het gebied van de optische en optisch-elektronische industrie, ervoer een en ander bij OS Optiek, een open source project dat in het voorjaar van 2004 het levenslicht zag en waarvan toenmalig directeur Kees Peters aan de basis stond.
De start van het project was veelbelovend, en reacties van de leden waren hoopvol. Toch kwam het project niet cht van de grond. Huidig directeur Roy Aandekerk denkt te weten waar dat aan gelegen heeft. "Er werd te veel langs elkaar heengewerkt, en er was sprake van te veel meningen. Daardoor lukte het maar niet om het project echt los te trekken. De leden waren positief over OS Optiek, absoluut, maar dat vertaalde zich niet terug in het aantal gebruikers dat bezig was met het softwarepakket. In het najaar van 2005, op het moment de feitelijke uitrol plaats zou moeten vinden, waren er twee gebruikers echt actief bezig met OS Optiek. Voor ons was dat reden om een nieuwe koers te kiezen, en op zoek te gaan naar andere partijen die met ons het project goed op de rails zouden moeten zetten. Wij hebben daarvoor gezocht op internet en zo kwam ik toevallig terecht bij Arthur. Zijn naam kwam ik veelvuldig tegen, en hij leek ons de meestgeschikte persoon."

Insteek
De Arthur waar Roy Aandekerk op doelt, is Arthur Buijs van automatiseringsbedrijf ArtIeTee uit het Noordbrabantse Heesbeen. Het telefoontje van Aandekerk in januari 2006 kwam voor Buijs als een volslagen verrassing. "Ik had niets met opticiens, en ook de termen die zij gebruikten zeiden mij niets", zo zegt de Brabander. "Maar dat veranderde snel. Ik heb me goed ingelezen, heb veel gesprekken gevoerd met leden en niet-leden van Het Centrop, en in maart van dat jaar heb ik toegezegd mee te willen doen." Tijdens die gesprekken kwam Buijs er met name achter wat de wensen, klachten, problemen en vragen waren die bij de leden speelden. Al vrij snel na zijn binnenkomst moest Arthur Buijs concluderen dat de insteek wat betreft OS Optiek niet de juiste was geweest. "Tot dan toe hadden we OS Optiek vooral bekeken als softwareprogramma, terwijl het vooral een project is waarbij een aantal spelers (opticiens, leveranciers, ontwikkelaars en ArtIeTee) betrokken is. Op het moment dat we die switch hadden gemaakt, konden we ook cht verder."
Buijs constateerde ook dat er in de opticiensbranche veel problemen speelden met software. "Veel opticiens gebruikten nog verouderde software, en kwamen er dan achter dat f hun vertrouwde leverancier van weleer al jaren geleden het bijltje erbij neer had gegooid, f partijen zo groot waren geworden dat je bijna wel verplicht was om diensten bij hen af te nemen. Dat heeft ook gezorgd voor een van de grootste struikelblokken als het gaat om OS Optiek: de conversie. Het heeft veel tijd en energie gekost voordat we een manier hadden gevonden waardoor oude gegevens, die veelal opgesloten zaten in gesloten software, over konden zetten naar het nieuwe systeem."

Voorlichting
Ondanks een schijnbaar ideale voedingsbodem, kost het (ook vandaag de dag) nog relatief veel overredingskracht en tijd om de aangesloten leden te overtuigen om OS Optiek te gaan gebruiken, zo zegt Aandekerk. "Dat heeft er vooral mee te maken dat we de leden in eerste instantie nog moeten overtuigen van de noodzaak van open source software, voordat we toekomen aan een uitleg over het feitelijke project. Uitleggen dus dat het meer is dan enkel gratis software. Uitleggen dat je het geld dat je kunt besparen door open source software te gebruiken, kunt reserveren en vervolgens weer kunt investeren. In dat kader is het jammer dat er vanuit 'Den Haag' relatief weinig goede voorlichting in Jip en Janneke-taal beschikbaar wordt gesteld over open source software. Dat had ns zeker veel tijd en energie gescheeld." Benedict Persoon, adviseur bij Syntens en in die hoedanigheid betrokken bij OS Optiek, erkent het probleem van Aandekerk. "Het evaluatieproject OASE heeft laten zien dat het niveau van open source software bij het MKB nog relatief laag is en daar zal in de komende jaren iets mee moeten gaan gebeuren. Wat mij betreft heb je het dan ook over de aanwezigheid van geschikt voorlichtingsmateriaal."
Ondanks de vele tijd die is gaan zitten in uitleg over open source software, houdt Roy Aandekerk een goed gevoel over aan de nieuwe weg die Het Centrop met OS Optiek is ingeslagen. "Wekelijks komen er gemiddeld n twee nieuwe gebruikers bij, en wat dat betreft is de officile lancering van het project op 10 april 2006 een keerpunt geweest. Tijdens die bijeenkomst werd, als een soort van gadget, een usb-sleutel met daarop OS Optiek uitgereikt. Het was een ludieke manier om zoveel mogelijk opticiens over te streep te trekken. Ruim een jaar later krijgen we nog veel reacties."

'Uniek project'
Ook Arthur Buijs ervaart dat het project absoluut bestaansrecht heeft. "Daarbij is de herdefinitie erg belangrijk geweest. Dat merken we ook aan het aantal gebruikers dat sinds de herdefinitie flink is gestegen. Waren er eind 2005 twee gebruikers, nu hebben we er tussen de 20 en 30 en komen er wekelijks nieuwe gebruikers bij. Ook de de rol die Het Centrop heeft gespeeld is belangrijk geweest. Ik heb in de afgelopen anderhalf jaar ervaren dat Het Centrop een goede naam heeft, vooral bij de achterban, en dat het van wezenlijk belang is dat het zich actief en positief opstelt. Ook toen OS Optiek niet liep zoals zij en Syntens verwacht hadden. Wat ik zelf heb geleerd in de afgelopen maanden? Ik heb ervaren dat OS Optiek anders is dan alle andere open-sourceprojecten. Waar de meeste andere open-sourceprojecten draaien op ontwikkelaars en een community, daar zijn het bij OS Optiek met name de leveranciers en de opticiens die zorgen voor continuering van het project. Het betekent dat je niet mag verwachten, alhoewel opticiens over het algemeen technisch goed onderlegd zijn, dat zij in de avonduren nog met broncode aan het knutselen zijn. Wat dat betreft is OS Optiek een uniek project."
Ruim drie jaar na de eerste kennismaking met open source software, moet Roy Aandekerk erkennen dat het voor Het Centrop een erg belangrijke stap is geweest. "Een van de winstpunten is de aandacht die daardoor is gelegd op automatisering binnen onze branche. Een deel van onze doelgroep was tot voor kort gewend om met verouderde systemen te werken, en dankzij OS Optiek is er een modern alternatief stuk software beschikbaar dat bovendien ook nog open source is. Ook in dat opzicht is het een uniek project. Het is, naar mijn weten, het enige open-sourceproject wereldwijd dat zich specifiek richt op de opticienmarkt, en in dat kader kijken we stiekem wel eens naar het buitenland. Waarom ook niet? We kennen veel spelers in de markt, ook in het buitenland, en OS Optiek zou ook prima kunnen functioneren in bijvoorbeeld Belgi."

Informatie
Het Centrop - www.centrop.nl