FOR-valkuil voor veel zzp’ers

Een derde (34%) van de zzp’ers maakt gebruik van de fiscale oudedagsreserve (FOR). Van deze groep zet ruim een kwart (28%) het bedrag dat in de boekhouding wordt gereserveerd niet daadwerkelijk apart. En nog eens een kwart (25%) zet het slechts ten dele opzij. Dat blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau Multiscope in opdracht van BrightPensioen. Deze groep zzp’ers kan voor problemen komen te staan op het moment dat ze met pensioen gaan. Dan moet er namelijk belasting worden betaald over het FOR-bedrag, terwijl ze dat niet (geheel) apart hebben gezet. 

Sjaak Zonneveld, directeur BrightPensioen: “We hadden wel het idee dat niet alle zzp’ers die gebruikmaken van de FOR dat bedrag of een deel daarvan ook werkelijk apart zet. Maar harde cijfers daarover bestaan niet. Vandaar dat wij dit hebben laten onderzoeken. Dat ruim een kwart van de FOR-gebruikers in werkelijkheid niets apart zet, is meer dan wij hadden verwacht. Dit is echt een valkuil voor flink wat zzp’ers.”

Andere opvallende cijfers uit het onderzoek

• Zet bedrag dat in de boekhouding wordt gereserveerd voor de FOR daadwerkelijk apart (28% nee; 25% ja deels; ja, het hele bedrag (47%).
• Het probleem van het niet daadwerkelijk apart zetten van het FOR-bedrag dat in boekhouding wordt gereserveerd, is het grootst onder zzp’ers met een mbo-opleiding (40%). Bij zzp’ers met een hbo-opleiding is dat 30% bij die met een WO-opleiding is dat 13%.
• 32% van degenen die van de FOR gebruikmaakt, heeft geen idee van de hoogte van de opgebouwde FOR.
• Van alle zzp’ers is 39% niet op de hoogte dat er belasting betaald moet worden over het FOR-bedrag dat wordt opgebouwd. Bij de groep zzp’ers die wel gebruikmaakt van de FOR weet 11% dat niet. 
• Van degenen die de FOR daadwerkelijk apart zetten, doet 52% dat op een spaar- of bankrekening en belegt daar dus niet mee. 
• Vrouwen zetten vaker (60%) het hele FOR-bedrag daadwerkelijk apart dan mannen (41%).

Dat zzp’ers fiscaal worden geprikkeld om geld apart te zetten voor hun oudedagsvoorziening, is volgens Zonneveld een goede zaak. Zonneveld: “Ik hoor wel eens stemmen opgaan om de FOR af te gaan schaffen. Maar daarmee dupeer je grootste groep mensen die wél geld opzijzetten. En er mag zeker niet verwacht worden dat die groep daardoor automatisch geld in een lijfrente zal stoppen. De terughoudendheid om geld definitief vast te zetten in een pensioenvoorziening blijft immers en die is sinds de coronacrisis eerder groter geworden dan kleiner.”

Behoud de FOR, met aanvullende voorwaarden

Behoud van de FOR is dus belangrijk volgens Zonneveld. Maar wel met een aanvullende voorwaarden. Zonneveld: “Je zou bij gebruik van de FOR de voorwaarde kunnen opnemen dat het geld daadwerkelijk apart moet worden gezet. Dat moet voorkomen dat mensen de belastingclaim niet kunnen betalen in de toekomst. Ook zorgt het ervoor dat mensen daadwerkelijk een reserve zullen aanleggen. En daarmee wordt voorkomen dat de reservering alleen op papier staat. Tegelijkertijd zouden de regels voor het opnemen van lijfrente in geval van financiële nood versoepeld moeten worden. Nu kan dat alleen bij arbeidsongeschiktheid, maar er zijn meer ondernemersrisico’s die het noodzakelijk maken om bij je geld te kunnen komen.”

FOR?

Een zzp’er mag als ondernemer voor de inkomstenbelasting jaarlijks een deel van de winst reserveren. De zogenoemde (fiscale) oudedagsreserve (of afgekort: FOR). Voor het vormen van een oudedagsreserve is het niet noodzakelijk dat er daadwerkelijk geld opzijzet wordt. Het is een reservering van een deel van de winst (9,44%) met in 2022 een maximum van € 9.632. De reservering zorgt voor uitstel van belastingheffing over dat deel van de winst. Dit levert de zzp’er dus op de korte termijn belastingvoordeel op.

Zodra de zzp’er met pensioen gaat of de onderneming staakt, valt de opgebouwde oudedagsreserve in één keer vrij. Dit betekent dat hij/zij ook in één keer de belasting zouden moeten betalen over de gehele FOR. Om dat te voorkomen kun je de FOR afstorten als lijfrente om deze te laten uitkeren in periodieken. Daardoor hoef je niet de gehele belastingclaim in één keer te betalen. Bovendien betaal je na je AOW-leeftijd in de regel minder belasting.