Boekentip: SWOT-analyse 2.0

3. november 2022 - 12:32

Door: Redactie Baaz

Door: CxOrange

SWOT? Is dat geen hopeloos verouderd model? Nee, integendeel! Het is ‘oud’, inderdaad – geschatte leeftijd is 70 jaar. Weinig spectaculair: geen beloftes van quick wins of doorbraakinnovaties. Lijkt simpel, zo eenvoudig dat je het voor allerlei doeleinden kan gebruiken, tot en met je eigen carrière plannen of je leven inrichten. Maar deze traditionele SWOT blijft soms ook hangen in nietszeggende algemeenheden. Daarom presenteren wij de SWOT-analyse 2.0, een doeltreffend instrument om met voldoende draagkracht in je organisatie nieuwe doelstellingen te realiseren.

Bijna elk handboek voor strategie en business planning schrijft de SWOT voor, iedereen die ooit een opleiding in bedrijfsbeheer heeft gevolgd, is minstens in aanraking gekomen met dit vierletterwoord. En op veel plaatsen wordt het gebruik van de SWOT voorgeschreven als strategische tool bij uitstek.

Vanuit onze jarenlange ervaring als begeleiders van strategische processen, hebben wij een aantal knelpunten steeds opnieuw zien opduiken bij het gebruik van de SWOT: te weinig systematiek, verwarring tussen de termen, slechte of geen data, wollig woordgebruik, gebrekkige leiding, et cetera.. Met als gevolg dat de hele oefening blijft steken in nietszeggende algemeenheden, verhitte discussies uitlokt en uiteindelijk tot weinig heeft gediend. We noemen dat SWOT 1.0: bekend, vaak onbemind en niet zelden resulterend in een gebrekkige en ineffectieve executie. Kortom, het verplichte SWOT-nummertje is opgevoerd en nu weer terug naar de waan van de dag.

Wat in SWOT 1.0 ook dikwijls ontbreekt is een gezamenlijke ambitie en agenda. Al te vaak wordt de oefening door de baas gekaapt. Medewerkers krijgen zelfs de kans niet om hun stem te laten horen.

Tijdens de adviesverlening en bij de begeleiding van strategieontwikkeling hebben wij gemerkt dat het enthousiasme voor strategie ver te zoeken was. Het verplichte nummertje ‘swotten’, weer eens luisteren naar een nieuwe missie, post-its plakken op een muur… Medewerkers zouden liever gewoon ‘aan het werk’ zijn.

Dat het anders en beter kan, laten wij zien in het boek De SWOT-analyse 2.0. SWOT 2.0 is geen nieuw recept; het is wel een solide, verbeterde aanpak die ervoor zorgt dat elke stap in het strategische proces weloverwogen en goed voorbereid is. Bij het veranderen van organisaties en van gedrag laten managers en adviseurs zich vaak verleiden door hypes, populaire ideeën en niet of slecht onderbouwde aannames. Dat doen wij expliciet niet: wij pleiten voor een doordacht proces op basis van solide aannames en geven je daarvoor de handvatten.

SWOT 2.0 geeft een gelijke inbreng en stem aan elke deelnemer. En alhoewel het invullen van de vier kwadranten – kansen, bedreigingen, sterktes en zwaktes – gewoonlijk vlot verloopt, gaan de meeste organisaties toch niet ver genoeg: ze skippen de ‘confrontatiematrix’. Laat dat nu het meest relevante stuk zijn van een SWOT: je afvragen hoe je bijvoorbeeld je sterktes kan gebruiken om een kans te benutten, of hoe je die sterktes moet inzetten om je tegen bedreigingen te verdedigen. Het hoogtepunt van SWOT 2.0 is net deze confrontatiematrix. Dankzij de ondersteunende SWOT-app (zie: swotapp.nl) kan je aan de hand van gekwantificeerde rankings laten zien op welke punten de meningen significant uit elkaar liggen. En dan kunnen de interessante discussies beginnen over de afwijkende meningen. De SWOT 2.0 maakt zo ruimte om met respect voor eenieders mening, tot een gedragen consensus te komen.

Kortom, SWOT 2.0 maakt strategie interessant en relevant en is een goede start om een ander en beter resultaat te realiseren. En dat is een goede start voor het vervolg. Na de SWOT-analyse begint het namelijk pas. De uitkomst van een goed uitgevoerde SWOT zet de organisatie aan het werk om doelstellingen te gaan waar maken. Dat proces vraagt om effectief en inspirerend leiderschap. Leiderschap dat niet gericht is op het veranderen op handelingsniveau, maar leiderschap dat gericht is op het creëren van bewustzijn bij alle betrokkenen. Zorg als leider dat je aandacht besteedt aan de bewustwording van de inbreng en inzet van medewerkers die nodig is om andere resultaten te bereiken.

Het gaat er namelijk om dat alle betrokkenen hetzelfde beeld hebben bij de gewenste uitkomsten en bij de weg om daar te komen. In de praktijk zien wij maar al te vaak dat de gedachten over zowel de uitkomst als de weg er naar toe verder uiteenlopen dan waar betrokkenen zich bewust van zijn. Met alle frustraties van dien later in het proces. Een van de belangrijkste redenen dat het merendeel van de mensen in organisaties zo langzamerhand de SWOT als verplicht periodiek nummertje zijn gaan ervaren, wordt veroorzaakt door de wijze waarop leiderschap wordt getoond in het gehele veranderproces.

In De SWOT-analyse 2.0 nemen wij de lezer mee in de stappen die genomen moeten worden in een effectief veranderproces. Het boek heeft als ondertitel ‘samen besluiten, betere strategie’. Wij zijn ervan overtuigd dat zorgdragen voor gelijkwaardigheid in de uitvoering van de SWOT-analyse het juiste commitment en benodigde draagvlak creëert. Want het vertrekpunt is een verandertraject dat ook daadwerkelijk leidt tot het gewenste gezamenlijke resultaat.